W dzisiejszych czasach dostępnych jest coraz więcej metod ochrony zdrowia przed chorobami przenoszonymi drogą płciową. Jednym z przełomowych osiągnięć w tej dziedzinie jest profilaktyka przedekspozycyjna, znana również jako PrEP. Jest to innowacyjna metoda zapobiegania zakażeniu wirusem HIV, która zyskała na popularności wśród osób szczególnie narażonych na ryzyko zakażenia. W artykule tym przybliżymy, czym dokładnie jest PrEP, jak działa, kto może z niego korzystać oraz jak często powinna być stosowana.

Czym jest profilaktyka przedekspozycyjna (PrEP)?

Profilaktyka przedekspozycyjna (PrEP) to strategia zapobiegawcza, która polega na stosowaniu leków antywirusowych przez osoby, które są narażone na ryzyko zakażenia wirusem HIV. Celem PrEP jest zablokowanie infekcji HIV, zanim dojdzie do kontaktu z wirusem. Lekarze zalecają PrEP osobom, które mogą mieć zwiększone ryzyko zakażenia HIV z powodu swojej aktywności seksualnej lub innych czynników.

PrEP stosuje się w postaci doustnych tabletek, które zawierają dwie substancje aktywne: tenofowir i emtricitabinę. Substancje te są stosowane w leczeniu osób już zakażonych HIV, ale również wykazują skuteczność w zapobieganiu infekcji. Regularne przyjmowanie leku zmniejsza ryzyko zakażenia o nawet 99% w przypadku stosunku seksualnego i 74% w przypadku wymiany igieł.

Jak działa PrEP?

PrEP działa w sposób bardzo prosty, ale skuteczny. Leki zawarte w PrEP blokują proces, który umożliwia wirusowi HIV zakażenie komórek układu odpornościowego. Jeśli osoba przyjmuje PrEP regularnie i zgodnie z zaleceniami lekarza, substancje aktywne zawarte w preparacie tworzą „barierę ochronną” w organizmie, uniemożliwiającą wirusowi HIV wniknięcie do komórek.

Warto podkreślić, że PrEP nie chroni przed innymi chorobami przenoszonymi drogą płciową, takimi jak kiła, rzeżączka, chlamydia czy wirusy zapalenia wątroby. Dlatego, mimo stosowania PrEP, nadal ważne jest stosowanie prezerwatyw w celu ochrony przed tymi infekcjami.

Kto powinien stosować PrEP?

PrEP jest zalecany dla osób, które są szczególnie narażone na zakażenie HIV. Do tej grupy należą:

1. Osoby, które mają regularny kontakt seksualny z osobami zakażonymi HIV – szczególnie jeśli nie stosują innych metod ochrony, takich jak prezerwatywy.

2. Osoby, które współżyją z partnerami, którzy nie przyjmują terapii antywirusowej lub nie mają kontrolowanego wirusa HIV.

3. Osoby, które praktykują ryzykowne zachowania seksualne – na przykład wymieniają partnerów często lub nie stosują prezerwatyw.

4. Osoby, które używają narkotyków dożylnych i dzielą się igłami – PrEP może być skuteczną metodą ochrony w tym przypadku.

5. Osoby, które mają wiele czynników ryzyka zakażenia – jak niestabilna sytuacja partnerska lub niedostępność innych metod ochrony.

Oczywiście decyzję o rozpoczęciu stosowania PrEP powinien podjąć lekarz po przeprowadzeniu szczegółowego wywiadu medycznego, analizie ryzyka i rozważeniu możliwych przeciwwskazań.

Jak często należy przyjmować PrEP?

Regularność przyjmowania leku jest kluczowa w zapewnieniu skuteczności profilaktyki przedekspozycyjnej. PrEP należy stosować codziennie, aby utrzymać stały poziom leku we krwi, co zapewnia optymalną ochronę przed zakażeniem HIV.

Kiedy zaczynasz stosować PrEP, zazwyczaj lekarz zaleca okresowe kontrole, na przykład co 3 miesiące, w celu monitorowania stanu zdrowia, sprawdzania skuteczności leku i wykrywania ewentualnych skutków ubocznych. W ramach takich wizyt pacjentom przeprowadza się testy na HIV, kontroluje funkcje nerek i wątrobę oraz bada poziom leku we krwi.

Jeśli planujesz długotrwałe stosowanie PrEP, ważne jest, aby przestrzegać zaleceń lekarza i regularnie wykonywać testy. To pomoże wykryć ewentualne komplikacje na wczesnym etapie i zapobiec ryzyku infekcji HIV.

Jakie są skutki uboczne PrEP?

Podobnie jak inne leki, PrEP może powodować pewne skutki uboczne, choć u większości osób są one łagodne i krótkotrwałe. Najczęściej występujące efekty uboczne to:

• Ból głowy,

• Nudności,

• Zawroty głowy,

• Zmniejszenie masy ciała,

• Problemy z nerkami (rzadko).

Skutki uboczne zwykle ustępują po kilku dniach od rozpoczęcia leczenia. Jednak jeśli objawy utrzymują się lub są dokuczliwe, warto skontaktować się z lekarzem, który może dostosować dawkowanie lub zalecić inne metody ochrony przed HIV.

PrEP a inne metody ochrony przed HIV

Choć PrEP jest bardzo skuteczną metodą zapobiegania zakażeniu HIV, nie jest jedyną dostępną opcją. Wciąż najważniejszym środkiem ochrony przed HIV pozostaje stosowanie prezerwatyw, które skutecznie chronią również przed innymi chorobami przenoszonymi drogą płciową. PrEP stanowi uzupełnienie, a nie zastępstwo dla prezerwatyw, zwłaszcza w przypadku osób, które nie stosują ich regularnie.

Warto także pamiętać, że osoby, które już są zakażone HIV i stosują terapię antywirusową, mogą znacząco obniżyć ryzyko przeniesienia wirusa na partnerów, jeśli ich viral load (ilość wirusa w organizmie) jest niewykrywalny. Dlatego ważne jest, aby osoby w związku z osobą zakażoną HIV regularnie wykonywały testy i korzystały z metod ochrony, które są dostosowane do ich indywidualnej sytuacji.

Podsumowanie

Profilaktyka przedekspozycyjna (PrEP) to skuteczna metoda zapobiegania zakażeniu HIV, która zyskuje na popularności wśród osób narażonych na ryzyko zakażenia. Regularne przyjmowanie leków PrEP zapewnia wysoką skuteczność w ochronie przed wirusem HIV, jednak nie chroni przed innymi chorobami przenoszonymi drogą płciową. Osoby zainteresowane stosowaniem PrEP powinny skonsultować się z lekarzem, który pomoże dobrać odpowiednią metodę ochrony, uwzględniając indywidualne potrzeby i ryzyko zakażenia. Pamiętaj, że profilaktyka przedekspozycyjna to tylko jeden element zdrowia seksualnego, który warto łączyć z innymi metodami ochrony, takimi jak prezerwatywy, aby skutecznie dbać o swoje zdrowie.